Ты – женщина, и этим ты права.
Валеры Брусаў
I
Ад рук, ад вуснаў, ад вачэй тваіх
Пачаўся свет – ласкавы і пакорны.
А што было, скажыце мне, да іх
У заінелай з нелюбі прасторы?
Як грэліся б ад позіркаў цяжкіх
Мужчыны у сваім мужчынскім горы,
Калі б цябе не выснілі вякі –
Цябе, што гэтак шчодра ўсіх адорыць.
Прыйшла ты – кветкі выраслі ля хат,
I гнёзды нараджалі птушанят,
I цёпла стала ўсюды, нібы ў леце.
Мужчына усміхнуўся сам сабе,
Бо зразумеў, самотны, – за цябе
Няма нічога ласкавей на свеце!
II
Няма нічога ласкавей на свеце,
Як чуць тваё святочнае імя,
Цябе, яшчэ нядократкаю, стрэціць
I позірк сарамлівы пераняць.
I са спакусаю змаганне весці,
I зразумець, што свет твой – чысціня.
I лаяць вусны – іх жа не адвесці,
Іх, нібы хваляванне, не суняць.
Шаптаць у радасці «Кахаю» – як замову,
I цалаваць у лёце твае словы –
Мой дзень пагодзіцца ад іх, ад іх.
I, несучы святло тваё праз годы,
Да ісціны дайсці, што назаўсёды
З’яднала нас прырода удваіх.
III
З’яднала нас прырода удваіх,
Як два крылы – свайго палёту прыклад,
Як два вечназялёныя гаі,
Як хвалі дзве, што абняліся звыкла.
Я да цябе, сасмаглы ўвесь, прынік,
Ты да мяне, шчаслівая, прынікла,
I радасная тоеснасць, бы крык,
На ўсе вякі адна – адна! – узнікла.
I хто сказаў, што наш саюз – палон,
Што, нібы крыж, цяжкі і сумны ён?
Я ўсё жыццё яго гатовы несці!
З табою не цяжкі ніякі крыж:
На нас, сівых, ты строга паглядзіш –
I мы дабрэем пры табе, як дзеці.
IV
І мы дабрэем пры табе, як дзеці,
I галаву кладзём табе ў прыпол.
Мы, неслухі, даёмся нават песціць
I зла не заўважаем навакол.
I супакойваемся ў ціхай песні
Ад свету тлумнага, што меле нас на змол.
I нават чуем, як далёка дзесьці
Спадае ліст, бы мятлушка, на дол.
Калі ж ты і параніш нас, бывае,
Сама і лечыш – хутка зажывае,
Як ты душы кранешся, ран саміх.
I зноў ля нас засвецяць шчодра промні,
I мы тады з удзякаю успомнім:
Тваё жыццё – як бліскавіцы міг.
V
Тваё жыццё – як бліскавіцы міг.
Да войнаў – землятрусаў нечаканых –
Праводзіш ты мужоў, сыноў сваіх,
А сустракаеш – немасць пахаванак.
Свой чорны жаль на свята хоць здымі,
Ідзі на хрэсьбіны – у смех гулянак...
Хай крэматорыяў жахлівыя дымы
Мінаюць новых дзетак і каханых!
Ідзі, прымай жа новых немаўлят:
Паболей свят для новых трэба хат –
Застолле кожнае цябе прывеціць.
Твая прысутнасць нам спакой дае.
Як вочы добрыя і светлыя твае,
Твая усмешка век нам цёпла свеціць.
VI
Твая усмешка век нам цёпла свеціць,
I мы ідзём на гэтае святло.
Зімою ад яе, збудзіўшы вецце,
Давер’е – наша дрэва – скрозь цвіло.
I дзе б мы ні ўмярзалі на планеце –
Каханне ўсюды гнёзды ў нас віло.
Праз турмы, голад, холад, ліхалецце
Тваё святло дадому ўсіх вяло.
Вярталіся, адвыклыя, мы з войнаў
I слухалі, як у цішы спакойнай
Твой шэпт ля вуснаў радасна прыціх.
Усмешка плакала твая ад шчасця,
Што мы, мінаючы усе напасці,
Спяшаем да цябе з нягод усіх.
VII
Спяшаем да цябе з нягод усіх,
Каб бачыць, як твае світаюць вочы,
Каб груз нялёгкі радасна насіць –
З сабой насіць і дні твае і ночы.
Мы не баімся рук тваіх зусім,
Калі яны абвіць нас шчыра хочуць.
Мы ведаем, ты волю нам дасі
I ласку ў сарамлівасці дзявочай.
Каханне – клетка? Дык такой бяды –
Хутчэй туды, хутчэй хачу туды,
Абы з табой – хай і ў няволю, ўрэшце...
Любіць цябе – як усё роўна жыць,
Нібы да сонца ліст, мой век к табе спяшыць,
Як на кругі свая спяшае вецер.
VIII
Як на кругі свая спяшае вецер,
Так мы спяшаем на твае кругі.
Цябе шукаем, дзе сляды ў суквеццях,
Дзе ў сонцы і ў дажджынах спяць лугі.
Як хораша, пужлівую, прыкмеціць
Там, дзе няма ні сварак, ні тугі,
Дзе мы з табой дваіх. Ды яшчэ трэці –
Вялікі свет – нам шырыць берагі.
Табою, сарамлівай, любавацца
I разумець, што каб табе прызнацца,
Не хопіць ва ўсім свеце, мусіць, слоў.
I ўчырванець у гэты міг шчаслівы,
Што сам – усё ж нячысты, памаўзлівы,
А ты – святая, як сама любоў.
IX
А ты – святая, як сама любоў,
Цішэеш ад абуджанай надзеі.
Адчула: за дваіх віруе кроў
I за дваіх душа ўжо ласкавее.
Цяжарная, нялоўкая ты зноў.
Пакорнасць светліць з-пад дрыготкіх веек.
Надзею носіш, ціхая, без слоў,
I сама з надзеяй маладзееш.
Хвалюешся і плачаш, можа, ўпотай –
Твае не за сябе, а за яго турботы,
Хто прыйдзе ў свет наступнікам бацькоў.
Даруй нам, што ў балеснасці вялікай –
Заўсёды з плачам і заўсёды з крыкам –
Раджала фараонаў і рабоў.
X
Раджала фараонаў і рабоў,
Герояў і нікчэмных палахліўцаў,
Сама ж ішла ты чыстай між вякоў
I толькі чысціні магла маліцца.
Мы ўсе, мы ўсе з тваіх надзей і сноў...
А ты трывожышся, табе не спіцца:
Хто ж б’ецца каля сэрца зноў –
Сусветны геній ці які п’яніца?
Малодзяць маці ўдалыя сыны,
I стараць – як няўдалыя яны,
Хоць і раслі аднолькава як быццам.
I ўсё ж раджай, жанчына, нас раджай,
Гадуй, спялі, наш вырай памнажай,
Каб жыццядайнасць не магла спыніцца.
