31-01-2017, 09:21
Алесь Разанаў - Упоцемках, з ліхтаром
I
Слалася на лугі,
на сцежкі
белае мліва.
У снега прысмак тугі:
ён мамаю асаблівы.
Ён асаблівы мной:
блукаю ў яго завеі...
Снег –
скрушнаю навіной.
якою –
не разумею.
Якою... –
растануць сябры:
стану для іх старонні,
быццам збаяцца пары –
разгойданага прадоння.
Снег –
проста снег –-
быў наш,
луг –
толькі луг –
агульны...
Завея – развадыяш:
мне ў ёй асабліва ўтульна.
Даверуся –
замяце,
засцеражэ ад злуды...
Заклятая ў немаце,
што выкажа –
не забуду.
(Птушкі –
падзёрты шнурок,
а пакідалі ззянне
і неба, як шаргунок:
пакінулася запытанне...)
Водгалас...
водспеў...
уздых
з-за разнасцежанай брамы...
Я быццам ведаў іх:
а найглыбейшы – мамы.
Поры людскія – ў век:
якая пара –
зімою?!.
Мама ля мёртвых рэк:
я асаблівы ёю...
Мама ля зябкіх лоз,
як вываратняў калекіх,
ля насцярожаных лёз –
мроіцца –
небяспекі.
Прадбачу яе –
маю,
у вечнай пары –
такую...
Сюды настае:
стаю –
мама ўва мне смуткуе.
(Кветкі,
а касмылі
завейныя:
не адбалела
лета,
калі цвілі...
Узор дасканалы: – белы.)
Што болей мне:
я сустрэў –
і болей мне лес не пагрозны...
Ад невідушчых дрэў
ужо сябе не адрозню.
Снежыцца ў вочы, ў твар...
Сутонне... Абсяг жабрачы...
Блякла мільгне ліхтар:
мама ідзе –
пабачу.
II
Пракінуся:
ў цёмныя рамы
узбуджаны перапад...
Выходзіць за дзверы мама –
мама, калі назад?!
Адна яна...
ўвек...
надзея –
без роздыху,
без пары
(дзень нараджэння днее)
на вёскі і хутары.
Што люба –
на свет,
што не люба –
прытояць рака і лаўжы...
(Згушчаецца ноч загубы):
спяшаешся –
памажы!..
Ці вытчацца з лет і зім
кілім,
нібы сненне,
пухам –
найроднейшая ўсім:
доктарка-павітуха...
Табою споўніўся лёс,
мной –
вострае паўтарэнне:
палохае скрыгат калёс...
цяжыць тваё карэнне...
Час завязаўся ў паўтор:
жорстка зацягнуты прэнзлі...
Воз уязджае ў двор –
бацьку майго
прывезлі.
Самі сабе свой суд
прытоім:
прапойца... пустэльга...
Дарога звязалася ў скрут,
а развязацда нельга.
Сціснецца выйсце ў сіло,
сцежка ўпадзе на схіле...
Коратка лета цвіло:
плачацца –
у бяссіллі.
Плачацца: вечны раз...
З пагубных рук бацькі
таропкі
гарлач...
над табою...
ў абраз:
абрынуцца ачаропкі.
Ні меры ім, ні цаны:
маленькія людзі –
суддзі:
якімі будуць яны?!. –
вязні:
што з імі будзе?!.
Далеччу дол акрыты,
і неба, нібы гаpа...
Мамачка... ма... –
куды ты?!
Цёмна без ліхтара.
Сонца высокага –
досць...
Нізкае –
на расстанне...
Віною мне –
мама ёсць,
большаю –
што не стане.
Табою жыву ў зямлю...
Неба не свеціць –
засціць...
Навучаны, не дзялю:
надзелена стратай шчасце.
Мама,
наведаем снег,
барвовую аблачынку...
Закружаны кругабег:
мару аб адпачынку.
ІІІ
Вострая зорка весніць
заплаканую зіму...
Ціхія скаргі весніц
настойлівыя –
каму?!
Ужо ад зямнога злёку
не вылечыдца:
гібей...
Спіцца –
бы скон, глыбока,
не спідца –
яшчэ глыбей.
Штыкеты брыдуць мяжой,
трызніць асвер пры хаце...
У студні –
тады чужой –
ўтапілася маміна маці.
Нібы прадказала двор –
сюды
пераедзем потым...
(...Пнуцца звяры ў калідор...
Бандыты
стаяць за плотам...
Схавацца –
у цёмную печ,
шапа глухая –
прытулам...
Дочачка, не пярэч:
я бачыла іх,
я чула...)
Балесная,
у жары,
сышла з-пад нагляду –
ў нябыту
ратунку прасіць:
звяры
не трапяць...
не знойдуць бандыты...
Лёс... –
не пазбыцца... –
шчыт... –
бароніць... –
гняце... –
каменны...
Сумеецца варажбіт:
заклён на чатыры калены.
Не вывялі... –
у віну:
маўчаць сваякі па-сваяцку.
З хатаю...
хворы...
ў вайну
звуголіўся мамін бацька.
Клікалі –
бы здалёк
зірнуў,
не падаўся ўпрочкі...
Хлеб ля яго, збанок,
ліст ад Надзеі –
дочкі.
Ля жорсткіх дзвярэй
(на вякі
клямка на іх наклана)
прыпыніцца...
Сваякі
забудуцца – дзе пахаваны...
Які ён, падземны гай?!.
Адзіны:
бяздонна...
плытка...
Мама, не ўспамінай:
не мецьме яна забытку.
Штодня –
па бяду ад бяды,
па каласы ад пожні –
ці выйдзем адсюль куды?!.
Я пасля мамы –
апошні.
IV
Свет разнасцежаны – дом...
Сцежка заціснута ў тронках.
Лета цвіце,
ідзём –
мама, куды?! –
ў рамонках.
Пачуецца – а не ўслых:
бы адазвуцца бомы...
Мы – ад усіх...
да ўсіх...
Мама, куды?!. –
дадому.
Воблакі ўсё гусцей,
ветрыцца пацяруха...
Дзеці малююць дзяцей –
я намалюю скруху.
Вялікі расці!..
Куды?!. –
у ростань...
надзею...
страту.
Каменныя гарады
зачыняцца ў інтэрнаты.
Сумесна –
а чужакі,
агулам –
а разнародна,
людзі і глыжакі:
пагодненыя нязгодна.
Староннія манастыры...
Далечыня – распяцце...
Быў юны, не быў стары:
не будзе мяне на свяце.
Хто іх саджаў...
Хто сек?!. –
вязы паўстануць струнка.
Не выкажашся праз век:
...марна, няма ратунку.
Сустрэліся на зямлі...
Уцягнутым у вандроўку
ці здарыцца дзе калі –
найродным –
сустрэцца зноўку?!
Сцежкі залом і звіх...
А побач,
надзейней, чым сковы,
адзіныя – удваіх:
хто побач абавязковы?!.
Суцішны яе адказ
(што я даводзіў маме?!.):
хочуць рамонкі і вяз –
як мы імі –
споўніцца намі.
Задумаюся –
няўцям...
Сцежка цішком звузее...
Мама,
чаму я сам?!.
Вырасту – зразумею...
У агонь апраметны –
з агню...
Не хопіць сябе –
ў падучым
моманце прысягну
душою тваёй:
ці балюча?!.
Спаборнік мой спор нажу:
сам ранюся...
родных раню...
На споведзь –
адной –
скажу –
я маме –
прыеду –
ўранні.
У дзённым пярэдыху –
шляк
вярэды...
Ад’еду пад вечар...
Выведзе моўчкі на шлях:
што скажа, што не –
дарэчы.
Атручанае сцябло...
Дрэвы лясам зайздросцяць...
На зное... на праспект... –
што было
па чалавечым росце.
Звіхнуліся пазванкі –
дыскрэтныя кіламетры...
бяссувязныя званкі:
цэнтр чалавечых нетраў.
Губляюцца адрасы...
Ціша плыла – здранцвела...
Бы трэшчыны, галасы:
моўчкі –
незразумела.
Ноч выб’ецца з чарады,
сонца заледзянее –
з чым правядзеш тады,
мама мая –
надзея?!.
Апошні крок
зойме змрок,
першы –
ў параненым ранні...
Задзівімся ў пасмы аблок -
рамонкамі
ў дні прыстанем.
V
На момант –
а прыпыню...
З’яснелае лісце гаю
глыбока,
нібы радню,
маму маю ўхінае.
Мама,
у той старане
плачацца і нішчымна...
Мама...
Яна зірне
так раптам –
адтуль –
вачыма.
Надзея Іванаўна... – дзе?!
Надзея –
атрутны трунак.
Птушкі пільнуюць людзей:
дам зерня –
хто паратунак?!.
Неба не праміне:
будзь – моцнаю,
будзь – слабою...
А рысы твае пры мне
жывыя перад табою...
Воблакі – уваччу,
адчулі бяздонне вены...
Мама,
я не хачу
табе заступаць
узамену.
Птушка хісне крылом,
кінецца ўгору матлошна...
Весткаю –
першы гром,
дрэва ўпадзе –
апошні...
Хто завязаў трывала
роды людскія
ў чаргу?!.
Мама –
уберагала,
маму –
не ўберагу...
За рамаю –
год пярэсты:
ветах вісіць труной...
Якіх не хапіла вестак?!..
Ад мамы...
пра маму... –
адной.
Двояцда людзі –
зрэдзь
спаткаемся,
а найболей –
адзінства не зразумець:
рамонкам цвіцецца ў полі.
Двояцца... –
для пары,
а век паяднаны разам...
Пахмурыцца – угары...
Крамяна яснеецца вязам.
З сабой не бярэш –
сама:
абое – да раздарожжа...
Буду чакаць...
Няма...
Мамы не быць не можа.
Мама!.. –
яна між стром.
Мама!.. –
між буралому...
Упоцемках, з ліхтаром...
Мама, куды?!. –
дадому.
Слалася на лугі,
на сцежкі
белае мліва.
У снега прысмак тугі:
ён мамаю асаблівы.
Ён асаблівы мной:
блукаю ў яго завеі...
Снег –
скрушнаю навіной.
якою –
не разумею.
Якою... –
растануць сябры:
стану для іх старонні,
быццам збаяцца пары –
разгойданага прадоння.
Снег –
проста снег –-
быў наш,
луг –
толькі луг –
агульны...
Завея – развадыяш:
мне ў ёй асабліва ўтульна.
Даверуся –
замяце,
засцеражэ ад злуды...
Заклятая ў немаце,
што выкажа –
не забуду.
(Птушкі –
падзёрты шнурок,
а пакідалі ззянне
і неба, як шаргунок:
пакінулася запытанне...)
Водгалас...
водспеў...
уздых
з-за разнасцежанай брамы...
Я быццам ведаў іх:
а найглыбейшы – мамы.
Поры людскія – ў век:
якая пара –
зімою?!.
Мама ля мёртвых рэк:
я асаблівы ёю...
Мама ля зябкіх лоз,
як вываратняў калекіх,
ля насцярожаных лёз –
мроіцца –
небяспекі.
Прадбачу яе –
маю,
у вечнай пары –
такую...
Сюды настае:
стаю –
мама ўва мне смуткуе.
(Кветкі,
а касмылі
завейныя:
не адбалела
лета,
калі цвілі...
Узор дасканалы: – белы.)
Што болей мне:
я сустрэў –
і болей мне лес не пагрозны...
Ад невідушчых дрэў
ужо сябе не адрозню.
Снежыцца ў вочы, ў твар...
Сутонне... Абсяг жабрачы...
Блякла мільгне ліхтар:
мама ідзе –
пабачу.
II
Пракінуся:
ў цёмныя рамы
узбуджаны перапад...
Выходзіць за дзверы мама –
мама, калі назад?!
Адна яна...
ўвек...
надзея –
без роздыху,
без пары
(дзень нараджэння днее)
на вёскі і хутары.
Што люба –
на свет,
што не люба –
прытояць рака і лаўжы...
(Згушчаецца ноч загубы):
спяшаешся –
памажы!..
Ці вытчацца з лет і зім
кілім,
нібы сненне,
пухам –
найроднейшая ўсім:
доктарка-павітуха...
Табою споўніўся лёс,
мной –
вострае паўтарэнне:
палохае скрыгат калёс...
цяжыць тваё карэнне...
Час завязаўся ў паўтор:
жорстка зацягнуты прэнзлі...
Воз уязджае ў двор –
бацьку майго
прывезлі.
Самі сабе свой суд
прытоім:
прапойца... пустэльга...
Дарога звязалася ў скрут,
а развязацда нельга.
Сціснецца выйсце ў сіло,
сцежка ўпадзе на схіле...
Коратка лета цвіло:
плачацца –
у бяссіллі.
Плачацца: вечны раз...
З пагубных рук бацькі
таропкі
гарлач...
над табою...
ў абраз:
абрынуцца ачаропкі.
Ні меры ім, ні цаны:
маленькія людзі –
суддзі:
якімі будуць яны?!. –
вязні:
што з імі будзе?!.
Далеччу дол акрыты,
і неба, нібы гаpа...
Мамачка... ма... –
куды ты?!
Цёмна без ліхтара.
Сонца высокага –
досць...
Нізкае –
на расстанне...
Віною мне –
мама ёсць,
большаю –
што не стане.
Табою жыву ў зямлю...
Неба не свеціць –
засціць...
Навучаны, не дзялю:
надзелена стратай шчасце.
Мама,
наведаем снег,
барвовую аблачынку...
Закружаны кругабег:
мару аб адпачынку.
ІІІ
Вострая зорка весніць
заплаканую зіму...
Ціхія скаргі весніц
настойлівыя –
каму?!
Ужо ад зямнога злёку
не вылечыдца:
гібей...
Спіцца –
бы скон, глыбока,
не спідца –
яшчэ глыбей.
Штыкеты брыдуць мяжой,
трызніць асвер пры хаце...
У студні –
тады чужой –
ўтапілася маміна маці.
Нібы прадказала двор –
сюды
пераедзем потым...
(...Пнуцца звяры ў калідор...
Бандыты
стаяць за плотам...
Схавацца –
у цёмную печ,
шапа глухая –
прытулам...
Дочачка, не пярэч:
я бачыла іх,
я чула...)
Балесная,
у жары,
сышла з-пад нагляду –
ў нябыту
ратунку прасіць:
звяры
не трапяць...
не знойдуць бандыты...
Лёс... –
не пазбыцца... –
шчыт... –
бароніць... –
гняце... –
каменны...
Сумеецца варажбіт:
заклён на чатыры калены.
Не вывялі... –
у віну:
маўчаць сваякі па-сваяцку.
З хатаю...
хворы...
ў вайну
звуголіўся мамін бацька.
Клікалі –
бы здалёк
зірнуў,
не падаўся ўпрочкі...
Хлеб ля яго, збанок,
ліст ад Надзеі –
дочкі.
Ля жорсткіх дзвярэй
(на вякі
клямка на іх наклана)
прыпыніцца...
Сваякі
забудуцца – дзе пахаваны...
Які ён, падземны гай?!.
Адзіны:
бяздонна...
плытка...
Мама, не ўспамінай:
не мецьме яна забытку.
Штодня –
па бяду ад бяды,
па каласы ад пожні –
ці выйдзем адсюль куды?!.
Я пасля мамы –
апошні.
IV
Свет разнасцежаны – дом...
Сцежка заціснута ў тронках.
Лета цвіце,
ідзём –
мама, куды?! –
ў рамонках.
Пачуецца – а не ўслых:
бы адазвуцца бомы...
Мы – ад усіх...
да ўсіх...
Мама, куды?!. –
дадому.
Воблакі ўсё гусцей,
ветрыцца пацяруха...
Дзеці малююць дзяцей –
я намалюю скруху.
Вялікі расці!..
Куды?!. –
у ростань...
надзею...
страту.
Каменныя гарады
зачыняцца ў інтэрнаты.
Сумесна –
а чужакі,
агулам –
а разнародна,
людзі і глыжакі:
пагодненыя нязгодна.
Староннія манастыры...
Далечыня – распяцце...
Быў юны, не быў стары:
не будзе мяне на свяце.
Хто іх саджаў...
Хто сек?!. –
вязы паўстануць струнка.
Не выкажашся праз век:
...марна, няма ратунку.
Сустрэліся на зямлі...
Уцягнутым у вандроўку
ці здарыцца дзе калі –
найродным –
сустрэцца зноўку?!
Сцежкі залом і звіх...
А побач,
надзейней, чым сковы,
адзіныя – удваіх:
хто побач абавязковы?!.
Суцішны яе адказ
(што я даводзіў маме?!.):
хочуць рамонкі і вяз –
як мы імі –
споўніцца намі.
Задумаюся –
няўцям...
Сцежка цішком звузее...
Мама,
чаму я сам?!.
Вырасту – зразумею...
У агонь апраметны –
з агню...
Не хопіць сябе –
ў падучым
моманце прысягну
душою тваёй:
ці балюча?!.
Спаборнік мой спор нажу:
сам ранюся...
родных раню...
На споведзь –
адной –
скажу –
я маме –
прыеду –
ўранні.
У дзённым пярэдыху –
шляк
вярэды...
Ад’еду пад вечар...
Выведзе моўчкі на шлях:
што скажа, што не –
дарэчы.
Атручанае сцябло...
Дрэвы лясам зайздросцяць...
На зное... на праспект... –
што было
па чалавечым росце.
Звіхнуліся пазванкі –
дыскрэтныя кіламетры...
бяссувязныя званкі:
цэнтр чалавечых нетраў.
Губляюцца адрасы...
Ціша плыла – здранцвела...
Бы трэшчыны, галасы:
моўчкі –
незразумела.
Ноч выб’ецца з чарады,
сонца заледзянее –
з чым правядзеш тады,
мама мая –
надзея?!.
Апошні крок
зойме змрок,
першы –
ў параненым ранні...
Задзівімся ў пасмы аблок -
рамонкамі
ў дні прыстанем.
V
На момант –
а прыпыню...
З’яснелае лісце гаю
глыбока,
нібы радню,
маму маю ўхінае.
Мама,
у той старане
плачацца і нішчымна...
Мама...
Яна зірне
так раптам –
адтуль –
вачыма.
Надзея Іванаўна... – дзе?!
Надзея –
атрутны трунак.
Птушкі пільнуюць людзей:
дам зерня –
хто паратунак?!.
Неба не праміне:
будзь – моцнаю,
будзь – слабою...
А рысы твае пры мне
жывыя перад табою...
Воблакі – уваччу,
адчулі бяздонне вены...
Мама,
я не хачу
табе заступаць
узамену.
Птушка хісне крылом,
кінецца ўгору матлошна...
Весткаю –
першы гром,
дрэва ўпадзе –
апошні...
Хто завязаў трывала
роды людскія
ў чаргу?!.
Мама –
уберагала,
маму –
не ўберагу...
За рамаю –
год пярэсты:
ветах вісіць труной...
Якіх не хапіла вестак?!..
Ад мамы...
пра маму... –
адной.
Двояцда людзі –
зрэдзь
спаткаемся,
а найболей –
адзінства не зразумець:
рамонкам цвіцецца ў полі.
Двояцца... –
для пары,
а век паяднаны разам...
Пахмурыцца – угары...
Крамяна яснеецца вязам.
З сабой не бярэш –
сама:
абое – да раздарожжа...
Буду чакаць...
Няма...
Мамы не быць не можа.
Мама!.. –
яна між стром.
Мама!.. –
між буралому...
Упоцемках, з ліхтаром...
Мама, куды?!. –
дадому.
Уважаемый посетитель, Вы зашли на сайт как незарегистрированный пользователь.
Мы рекомендуем Вам зарегистрироваться либо войти на сайт под своим именем.
Мы рекомендуем Вам зарегистрироваться либо войти на сайт под своим именем.