Любiце i шануйце, як святыню,
роднае слова, з якiм вас лiтасцiвы
Бог на свет пусцiў.
Ф. Скарына
Пра людзей мы мяркуем па справах, якiя яны здзейснiлi, па спадчыне, якую яны пакiнулi сваiм нашчадкам. I наш славуты зямляк Францiшак Скарына — у гэтым сэнсе найярчэйшы прыклад. Ён з'яўляецца сiмвалам усёй беларускай культуры эпохi Рэнесансу. Гэты час называюць Адраджэннем, бо менавiта тады адраджалiся цэлыя народы i нацыянальныя культуры, рабiлiся вялiкiя геаграфiчныя i творчыя адкрыццi. У эпоху Адраджэння Калумб адкрыў Амерыку, а Магелан здзейснiў першае кругасветнае падарожжа. Сучаснiкамi Скарыны былi Капернiк, Галiлей, Леанарда да Вiнчы, Мiкеланджэла, Рафаэль, Петрарка, Шэкспiр, Дантэ, Сервантэс i iншыя волаты духу — вучоныя, мастакi, пiсьменнiкi. Беларускiя землi ўваходзiлi тады ў склад Вялiкага княства Лiтоўскага, дзе беларуская мова выконвала ролю дзяржаўнай. Эпоха Адраджэння нарадзiла i Ф. Скарыну — чалавека невычэрпнай энергii i iнiцыятывы, першадрукара i гуманiста, паэта, медыка, батанiка, астранома. Нарадзiўся Ф. Скарына ў апошняй чвэрцi XV ст. (каля 1490 г.) у Полацку, закончыў Кракаўскi унiверсiтэт i ў 1506 г. быў удастоены вучонай ступенi бакалаўра вольных мастацтваў. У далейшым лёс звязвае яго з Iталiяй, дзе ў 1512 г. у Падуанскiм унiверсiтэце ён блiскуча вытрымлiвае экзамен на годнасць доктара медыцыны. Але не вольныя мастацтвы i не медыцына сталi сэнсам яго жыцця. Скарына "избрал оставити в науце и в книгах вечную славу н паметь свою". Яго кнiгi на роднай мове сталi той паходняй, якая ўказвала людзям сапраўдны шлях у будучае, тым знiчам, якi саграваў i асвятляў людское жыццё ў непагадзь i завею. Першая з кнiг — "Псалтыр" — была надрукавана ў Празе ў 1517 г. Услед за гэтым выходзяць яшчэ 22 кнiгi Бiблii, перакладзеныя на зразумелую тады для большасцi насельнiцтва старабеларускую мову. У 1522 г. выйшла ў свет першае вiленскае выданне Скарыны — "Малая падарожная кнiжыца", якая паклала пачатак кнiгадрукаванню ў нашай краiне. Праз тры гады (у 1525 г.) была надрукавана апошняя кнiга Ф. Скарыны "Апостал". Усе пераклады кнiг Бiблii Ф. Скарына прысвяцiў "людем посполитым к доброму научению". Ён хацеў пашырыць асвету сярод суайчыннiкаў, дапамагчы простым людзям пазнаць мудрасць i навуку.
Категория: Cачыненні па беларускай літаратуры Автор: Reshebniki Комментариев: 0