Цяпер Хатынь — мемарыяльны комплекс (54 км ад Мінска). Гэты мемарыял быў адкрыты ў 1969 годзе на месцы спаленай вёскі Хатынь. Мемарыял размешчаны так, як калісці была размешчана вёска. У яго цэнтры знаходзіцца 6-метровая скульптура. На ёй намаляваны мужчына з хлопчыкам на руках. Гэта былі Іосіф Камінскі і яго сын. Іосіф Камінскі — адзіны выжыў пасля пажару. Ён спрабаваў выратаваць свайго сына.
Хатынь была звычайнай беларускай вёскай. У ей было 26 двароў. Цяпер на іх месцы ўстаноўлены помнікі, унутры якіх абеліскі ў выглядзе пячных труб са званамі. Яны б’юць кожныя паўгадзіны. На кожным абеліску ёсць таблічка з іменамі людзей, якія жылі ў гэтым доме. За хатамі-помнікамі, ёсць і Могілкі вёсак. Сюды з 185 спаленых вёсак была прывезена зямля, і створаны сімвалічныя могілкі. Каля Могілак вёсак ёсць Сцяна Смутку. На ёй размешчаны мемарыяльныя пліты, на якіх напісаны назвы 66 найбуйнейшых лагераў смерці.
Завяршае мемарыял плошча Памяці. У яе цэнтры растуць 4 бярозкі. Тры з іх сімвалізуюць чалавечае жыццё. А на месцы чацвертай ёсць Вечны агонь. Ён нагадвае нам аб кожным чацвёртым загінуўшым беларусепадчас Вялікай Айчыннай вайны. Побач Дрэва жыцця са спісам 433 вёсак, якія былі спалены фашыстамі.
У апошнія гады тут адкрыліся невялікі музей і фотавыстава.

Удых…Крык нованароджанага малога. Ён з’явіўся на святло, і адразу спрабуе абвясціць аб сваім нараджэнні ўсім свеце. Яго бацькі зараз шчаслівыя. А з чаго ўсе пачыналася? З кахання. А каханне не з’яўляецца дабром? Мне здаецца, што каханне-гэта сапраўднае дабро. Бо гэтае пачуцце прымушае людзей думаць не толькі аб сабе,але і аб іншых. Сам свет становіцца больш светлым. Хочацца ўсміхацца ўсім і кожнаму. Хочацца аддаваць той свет, які ў душы, увесь да кропелькі. Усе шчаслівыя, усе каханыя, усе добрыя.
Праходзяць гады. Гэты ж маленькі чалавечак ужо ў школе. Тут мы пачынаем разумець сапраўдныя грані дабра і зла, вучымся на паразах і чужых поспехах, ствараем сваю будучыню. А робім мы сардэчна? У падлеткавым узросце мы практычна забываем аб гэтым. Шкада. Вельмі шкада. Мы пастаянна ў інтэрнэце, мы забываем, каб абдымаць нашых мам, мы не саступаем месца ў аўтобусах, ругаемся. Дзе ж тое дабро, якому нас вучылі? Няўжо згублена? Дзе чалавечак, які смяяўся пару гадоў таму самым чыстым і крыштальным смехам? Сучасны свет нібы паглынуў сардэчна. Хіба мы-людзі? Не, мы ператвараемся у цені, калі забываем аб іншых, калі мы запираем на замак прамяні сонца, якія заўседы жывуць у нас…Часам мне хочацца выйсці на плошчу і крыкнуць: «Людзі, чыніце дабро! Жывіце! Радуйцеся кожнаму дню!»… Але я разумею рэакцыю людзей. Не зразумеюць, засмяюць. Чэрствыя і няшчасныя. Але што значыць тады чалавек? Разумнае жывёла. Не вельмі прыемна, ці не праўда? Мне ўспамінаюцца словы Бетховена: «Я не ведаю іншых прыкмет перавагі, акрамя дабрыні». Прыгожыя словы, прыгожы сэнс. Мы павінны быць добрымі, гэта наша прызначэнне. Зрабіце сардэчна прама цяпер: скажыце прыемнае слова сваім блізкім, усміхніцеся (так-так, прама цяпер!), падумайце аб тым, хто мае патрэбу ў вашай дапамогі.
Менавіта з дабра пачынаецца чалавек, менавіта з ім ен павінен прайсці па жыцці.Людзі, памятайце гэта.

О, колькі раз прасіў я
Назначыць мне спатканне;
О, колькі раз хацеў я
Прызнацца ёй у каханні!
Ды ўсё перашкаджалі,
Калі дзяўчыне верыць,
То павадак вясновы,
То прымаразак-шэрань.
Але і я — упарты.
I каб свайго дабіцца,
Прасіў я шчыра майстра
Зрабіць ёй завушніцы.
На гэтых завушніцах
Я напісаў закляцце —
Усё, што не сказаў ёй,
А ў чым хацеў прызнацца.
Сягоння не ўцячэ ўжо
Ад слоў маіх гарачых
Ні ў час, калі смяецца,
Спявае або плача.
Ні ў час, калі прыляжа,
Змарыўшыся, змярканнем,—
Звіняць ёй завушніцы
Ўсё пра маё каханне.

Пpынociць мнe нeяк вoceнню cябap пaдpaнeнaгa цeцepyкa. «Нa, – кaжa, – ты з птyшкaмi любiш вaждaццa. Мoжa, i пpыpyчыш ягo». Я змяcцiў ляcнoгa пeўня paзaм з кypaмi ў xлявe. Няxaй, дyмaю, звыкaюццa. Як нi кaжы – cвaякi. Уcягo тae i poзнiцы, штo кypы ля чaлaвeкa жывyць, a цeцepyкi – y лece. Двoe cyтaк дзiкyн нiчoгa ў poт нe бpaў. Я ўжo выpaшыў: зaгiнe нeбapaкa. А якi ж пpыгaжyн! Ямy б тoлькi пecнi cпявaць. А тyт яшчэ зaxoдзiць дa мянe aдзiн знaёмы пaляўнiчы i кaжa: – Дapэмныя ўce твae cтapaннi. Дзe ты бaчыў цeцepyкa ў нявoлi? – Нe, – пpызнaюcя я, – нiдзe нe бaчыў. – У тым жa i cпpaвa. Цeцepyкi вeльмi гaнapлiвыя птyшкi. Нявoлi яны нe пepaнocяць. Пaкyль пeвeнь яшчэ нe cнeдaў, згaтyй з ягo дoбpyю cмaжaнiнy, – пapaiў мнe нa aдыxoдзe пaляўнiчы. – Інaкш ycё poўнa зaгiнe. Я нiчoгa нe aдкaзaў, a caм caбe пaдyмaў: «Няxaй лeпш зaгiнe, a cмaжaнiнy з ягo paбiць нe бyдy». Кaлi пaляўнiчы пaйшoў, я зacyнyў цeцepyкa ў кaлaшынy aд cтapыx штaнoў, кaб нe тaк тpaпятaўcя, i пaчaў кapмiць. Скaчaю гaлaчкy xлeбнaгa мякiшy, paзяўлю ямy дзюбy – i тyды. Нa шocты дзeнь дзiкyн caм пaчaў дзяўбцi. А нeўзaбaвe цeцяpyк eў ycё, штo дaвaлi кypaм. «Уcё-тaкi пpыжыўcя! – paдaвaўcя я. – Яшчэ, чaгo дoбpaгa, нa дзiвa ўciм cyceдзям, вяcнoй i зacпявae ў мянe ў xлявe!» З кypaмi цeцяpyк ycё ж нe cябpaвaў. Уcяляк пaзбягaў ix кaмпaнii. I cпaў acoбнa aд кypэй. Кypы нa жэpдaчцы ў aдным кaнцы xлявa, a цeцяpyк – y дpyгiм, нa cтapoй бapaнe. Нiяк ямy гoнap нe дaзвaляў aпycцiццa дa ўзpoўню кypэй. К пaлoвe зiмы ў цeцepyкa зaгaiлacя кpылo. Нaвaт, як мнe здaвaлacя, i бляcк нa пep’i з’явiўcя. Птyшкa птyшкaй – xoць cёння ў лec выпycкaй. Чaкaю вяcны. Цiкaвa ўcё ж: a цi зacпявae ён y нявoлi? У кaнцы caкaвiкa зaбaлбaтaлi нa Яcнaй пaлянe цeцepyкi. Рaнкaм нe ўлeжaць y лoжкy. Тaк дyшa i pвeццa тyды, дзe вяcнa cпpaўляe cвaё paдacнae cвятa. Цяpэнцiй мoй мaўчыць. А дoбpa вeдaю – нe cпiць. Чyвaць, як нa бapaнe тoпчaццa. Дзeнь чaкaю, дpyгi, тpэцi – ycё дapэмнa: нe cпявae. I пpaўдa, штo гaнapлiвaя птyшкa, ypэшцe згaдзiўcя з пaляўнiчым. I xлeў, здaeццa, пpacтopны, a дyшы, выxoдзiць, цecнa? Ямy зapaз пaдaвaй yce нaвaкoльныя ляcы, пepaлecкi, шыpoкiя пaлi з чapнeючымi нa ix пpaтaлiнaмi. – Нy штo ж, – кaжy, pacчынiўшы нacцeж вapoты ў xлявe, – дa вяcны дaтpымaў, a зapaз нa ўce чaтыpы бaкi aдпpaўляйcя. Тoлькi глядзi, мнe нe пaпaдaйcя. У лece ўжo нeкaлi бyдзe paзбipaццa: дзe cвoй, a дзe чyжы.
Я даўно марыла пра сабаку. І вось тры гады таму мая мара спраўдзілася: мы купілі шчанюка. Ён быў зусім маленькім, пухнатым і вельмі пухлым. Колер – чорны, і толькі на грудзях малень-кі беленькі «крыжык». Таму мы і вырашылі назваць яго Блэк, што ў перакладзе з ангельскага значыць «чорны». Ён быў такі прыгожанькі, што з ім увесь час хацелася гуляць.
Прайшло тры гады. З майго маленькага шчанюка вырас вялікі сабака. У яго густая доўгая поўсць, вялікія карыя вочы і вельмі вострыя зубы. Вастрыню гэтых зубоў я не раз адчуваў на сабе. Блэк хоць і добры і ласкавы сабака, але не любіць, калі яго дражняць. Ён разумны і выхаваны. Блэк жыве ў нас на дачы, і, калі мы прыязджаем, вельмі рады нашай сустрэчы. Сваю радасць ён праяўляе вельмі бурна.
Мы любім хадзіць з ім на прагулкі да ракі. Падчас прагулак Блэк любіць гуляць. Адзіны яго недахоп – ён не любіць купацца.
Калі я доўга не бачу свайго ўлюбенца, то вельмі сумую. Мы вельмі любім сваю сабаку, а яна любіць нас.

Сабака, верны сябар і памочнік чалавека.У нашы дні многія ўтрымліваюць сабак у якасці хатніх любімчыкаў.Сабакі дапамагаюць чалавеку : шукаць зніклых у лавінах,сцерагуць хату і яшчэ шмат чаго яны дапамагаюць.Сабакі вельмі прыгожыя нават бываюць розных парод.

Аднак мая сабака – самая лепшая.

Аповесць «Дзікае паляванне караля Стаха» для мяне гэта быў цалкам незнаёмым творам, і я дзеля цікавасці пачала чытаць… Адарвацца ўжо не змагла. Як – быццам нырнула ў глыбіні Чорнага возера. І пакуль не дачытала да канца, пакуль аўтар не раскрыў таямніцу дзікага палявання, было адчуванне, нібы я выкручваюся ў гэтай жудаснай чорнай жыжцы, і ніколі ўжо не адчую цвёрдую глебу пад нагамі, ніколі не ўбачу сонечнае святло…

Гістарычна так склалася, што Беларусь доўгі час знаходзілася пад уладай Польшчы. За час праўлення польскіх каралёў склаўся клас мясцовай шляхты – шляхта. Шляхцічы мелі ўласныя маёнткі, валодалі прыгоннымі сялянамі, ваявалі на баку польскага караля, вялі междуусобные войны. І усё гэта вяло да таго, што за многія стагоддзі некаторыя шляхецкія роды назапасілі незлічоныя скарбы, а іншыя наадварот, страцілі амаль усе, сталі беднымі, хоць і шляхетнымі.

Грошы і ўлада заўсёды парухалі людзей здзяйсняць жахлівыя злачынствы.

Апавяданне ў «Дзікім паляванні караля Стаха», вядзецца ад першай асобы. Час дзеяння – сярэдзіна дзевятнаццатага стагоддзя. Беларусь да гэтага часу ўжо ўвайшла ў склад Расійскай імперыі, стаўшы глухой правінцыяй на ўскраінах велізарнай краіны.

Парку, які носіць імя выдатнага беларускага паэта, да Другой Сусветнай вайны не было. На гэтым месцы ў лукавіны ракі Свіслач стаялі маленькія адно, і двухпавярховыя дамы. Гэтая мясцовасць часта подтапляецца вясновай паводкай. Увесь гэты квартал у час вайны быў разгромлены.

Менавіта таму праекціроўшчыкі вырашылі стварыць у гэтым месцы парк Янкі Купалы ў якасці аднаго з цэнтральных участкаў водна-зяленага перыметра. Гэта было зроблена паводле праекта архітэктара І. Рудэнка. Асноўная праца была зробленая ў 1950 годзе, у прыватнасці высаджана больш 4-х тысяч дрэў і велізарная колькасць хмызнякоў. У ліку дрэў можна заўважыць і дубы, якіх ўпершыню ў Беларусі паспрабавалі высадзіць у ўзросце 25 гадоў. Эксперымент прайшоў удала – волаты выдатна прыжыліся і да гэтага часу добра растуць. Прасторная цэнтральная алея парку заканчваецца прыгожым спускам да ракі Свіслач.

У сапраўдны момант шырыня ракі Свіслач у гэтым месцы больш за 120 метраў, між тым, раней яна была менш дваццаці. Берагі апранутыя ў камень і бетон, выгібы маляўніча прамаляваныя. Ад праспекта Незалежнасці праходзіць дыяганальная алея, у гэтым жа месцы знаходзіцца галоўны ўваход у парк. На скрыжаванні пабудаваны фантан. У1959 годзе быў пабудаваны музей імя Янкі Купалы. Двухпавярховы кампактнае будынак пастаўлена на месцы асабняка, у якім 1927-1941 гадах жыў выбітны паэт.

У кожнага чалавека ёсць свая родная мова. І кожны ўлічвае сваю кропку гледжання аб ёй. Я лічу, што ў мяне нядрэннае стаўленне да маёй роднай мовы. Не скажу, што я лічу яе сваёй любімай, але стаўлюся да яе добра. Многія людзі задумваюцца, навошта ў кожнага народа існуе свая родная мова. Я лічу, што яна патрэбна для таго, каб забяспечваць ўзровень сваёй роднай краіны. Напрыклад, Англія лічыцца самай адукаванай краінай свету. Расія, вядома, таксама адукаваная. Кожны мае меркаванне аб сваёй краіне і роднай мове. Мае стаўленне да мовы, тлумачыцца тым, што я лічу мой народ лепш, нягледзячы не на што.Беларуская мова- багатая мова, бо гэта мова майго народа, мова саёй краіны.І мне да падобы родная мова, яе я незабуду вавек. Мае адносіны да роднай мовы выдатныя, я паважаю і люблю сваю мову, мову маіх бацькоў і прадзедаў.
«Чалавек жыве на зямлі, на сваей зямлі, на сваей малой радзіме. Мы жывем у горадзе Віцебску – гэта і ёсць наша малая радзіма. Нас акружаюць лясы, палі, рэкі, азёры, сады. Гэта наша прырода. Яна дае нам ежу, вопратку, сагравае нас… Прырода наша шчодрая і адорвае нас усім тады, калі мы яе беражэм. Чалавек у прыродзе з’яўляецца гаспадаром, таму што ён валодае гэтымі багаццямі, карыстаецца імі, – так я разумею слова «гаспадар».- але сапраўдны гаспадар павінен абавязкова працаваць, каб зямныя скарбы не толькі кончылася, але і служылі нашым нашчадкам».

Каб заўсёды мець у жыцці тое, што трэба чалавеку трэба не толькі «гаспадаром славіцца», але і «быць гаспадаром». Для чалавека трэба жыллё – гэта будаўнічы матэрыял: лес і гліна з пяском. Трэба берагчы лес, каб лясныя багацці не кончылася, саджаць новыя дрэвы, каб яны выраслі для будучых пакаленняў.
«Славіцца гаспадаром»- гэта значыць, што цяпер усе спажываць, не думаючы пра будучыню. Хоць і вялікія нашы запасы, але калі іх не прымнажаць, яны будуць прападаць. Для харчавання людзям патрэбныя прадукты: хлеб, гародніна, садавіна, мяса, значыць, чалавек павінен працаваць, каб усе гэта вырасьціць. Але глеба таксама губляе урадлівасць, трэба аб гэтым думаць, і павышаць урадлівасць, ўносячы ўгнаенні, добра апрацоўваць зямлю.

Таксама нам неабходна вада, якая знаходзіцца ў рэках. Ваду ў рацэ нельга забруджваць, таму што ў рэках таксама жывуць многія жывёлы, якія могуць загінуць. Брудную ваду нельга піць. Сапраўдны гаспадар не павінен забруджваць ваду і навакольнае асяроддзе, а павінен клапаціцца аб ёй.Я думаю, што буду сапраўдным гаспадаром сваей роднай зямлі, так як я люблю прыроду, свой край, сваю малую радзіму.

Нясвіжскі замак – палацава-замкавы комплекс, змешчаны ў паўночна-усходняй частцы горада Нясвіжа Мінскай вобласці Беларусі. У XVI-XIX стагоддзях – цэнтр Нясвіжскай ардынацыі і рэзідэнцыя яе ўладальнікаў з роду Радзівілаў.

У пачатку XVI стагоддзя ранейшыя уладальнікі Нясвіжа Кішкі пабудавалі драўляны замак на месцы Старога парку, паўночней сучаснага замка. Пасля пераходу Нясвіжа пад уладу Радзівілаў замак быў перабудаваны. Як мяркуецца, гэта адбылося ў 1547 годзе па ініцыятыве Мікалая Радзівіла Чорнага і па праектах галандскіх ваенных інжынераў. На гравюры Нясвіжа Томаша Макоўскага пачатку 1600-х гадоў драўляны замак яшчэ існуе, але называецца ён «домам старасты» ; да сеённяшняга дня гэта збудаванне не захавалася. 7 мая 1583 года Мікалай Радзівіл Сіротка заклаў каменны замак на поўдзень ад драўлянага. Менавіта гэты дзень традыцыйна лічыцца датай заснавання замка.

Падчас вайны 1654-1667 гг. замак вытрымаў дзве аблогі рускіх войскаў у 1654 і 1659 г.